Category Archives: Жаназық
Қазақ білсін!
Тұрмыс-салт дәстүрлері
Жеті ата. Қазақта «бір атадан тараған жеті жұрттың қамын жер» деген нақыл сөз бар. Бұлай деу жеті атаға дейін тараған ұрпақ туысқан, жақын адамдар болып саналады. Сол себепті жеті атаны білу керек. Жеті атаға толмай қыз алып, қыз беріспеген.
***
Қазақ білсін!
Тұрмыс-салт дәстүрлері
Дау шешу. Қазақтар арасында көбіне жер мен жесір дауы орын алған. Дауласқан адамдар биге жүгінген. Даулы мәселе үлкен жиында талқыланған. Сол жерде екі жақтың адамдары дауласудың себебін түсіндіреді. Сөз сұраған адам қамшысын ортаға тастап сөз алады. Қорытынды сөзді төбе би айтады. Оның түпкі мақсаты – екі жақты татуластыру. Төбе бидің байламы қайта қаралмайды. Дау шешілген соң төленетін айыптың оннан бір бөлігі «төбе биге» беріледі. Көп жағдайда айып мал басымен есептеледі.
Қазақ білсін!
Тұрмыс-салт дәстүрлері
Барымта. «Барымта» кезінде қаруланып келген қарсы жақтың адамдары табынымен жылқыны айдап кетеді. Соңынан іздеп келгендерге есе қайтарылмаса «барымтаны» сіңіріп кетеді. «Барымта» ұрлық деп саналмайды. Көп жағдайда «барымтаның» арты үлкен дауға айналып жатады. «Барымта» есе қайтару үшін, не өш алу үшін істеледі. М.Әуезовтың «Абай жолы» романында «барымта» өте жақсы суреттелген. Онда жауласқан Базарәлі мен Тәкежанның арасындағы «барымта» жеріне жеткізе баяндалады. Ертеректе «барымта» қазақ даласында кең етек жайған болатын.
Бата деген ақ тілеу керек екен…
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласы аясында бата беру дәстүрін дәріптеу мақсатында Көкшетау қалалық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің ұйымдастыруымен «Батаменен ел көгерер» тақырыбында байқау болып өтті. Қарттарды қолдау айлығы аясында өткізілген іс-шараға жеті ақсақал қатысты.
«Сыр сандықты ашып қара…»
Газетіміздің өткен санында хабарлағанымыздай, Ш.Құсайынов атындағы Ақмола облыстық қазақ музыкалық-драма театрында
Өнердің алдаспаны Мұса ақын
М.Жұмабаев атындағы Ақмола облыстық әмбебап-ғылыми кітапханасының ұжымы ақын, әнші-композитор,
Қияға қонған ақын Сәкен
Кіндігін Сарыарқа кескен, қаймағы бұзылмаған қасиетті ортада өскен, бесігінен өнеге көрген, өнердің уызын емген сұлу Сәкен, сырлы Сәкен, сырбаз Сәкен, сұңқар Сәкен, ақын әрі композитор Сәкен қанқұйлы заманда сан қилы тағдыр кеше жүріп, туған халқына, өз қолымен құрған Кеңес үкіметіне, имандай сенген большевиктік партиясына жан-тәнімен адал қызмет етті, ақыры сол партиясы өзінің түбіне жетті. Сәкеннің дүние есігін ашқанына биыл 125 жыл, жазықсыз жазаға ұшырап, өкінішпен опат болып қара жердің қойнында жатқанына 81 жыл. Қайран Сәкеннің және басқа қаншама асылдарымыздың қай топырақтың астында жатқаны бір Құдайға ғана белгілі. Үлкен қасірет осы!
Кербез Көкшенің ән Сәкені!
Ертең, қазанның 16-сы күні Көкшетауда Сәкен тойы басталады. Шоқан Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университетінде белгілі қоғам және мемлекет қайраткері ақын, қазақ әдебиетінің негізін қалаушыларының бірі Сәкен Сейфуллиннің туғанына 125 жыл толу құрметіне байланысты республикалық ғылыми-практикалық конференция өтеді.
Бұл шараға еліміздің танымал тарихшылары мен әдебиетшілері, зиялы қауым өкілдері, Сәкен Сейфуллиннің ұрпақтары мен жерлестері қатыспақшы. Ақындар арасында аймақтық жыр мүшәйрасы да Кербез Көкшенің ән Сәкеніне арналады.
Шаң басқан архивтерден ақиқат іздеп
Көрнекті ғалым, әдебиеттанушы Тұрсынбек Кәкішев ағамыздан кейін Сәкен Сейфуллиннің өмірі мен қызметін архив құжаттары арқылы дендеп зерттеп жүрген қаламгерлеріміздің бірі – Амантай Кәкен.
«Тіршіліктің» ғұмыры жалғаса береді
1917 жылы Ақмола (қазіргі Нұр-Сұлтан) қаласында Сәкен Сейфуллин негізін өзі қалап шығарған «Тіршілік» газетінің, бүгінгі Ақмола облыстық «Арқа ажары» газетінің 100 жылдық мерейтойы республика бойынша 2017 жылы кеңінен аталып өтілді. Осы ғасырлық мерейтойға орай Көкшетау қаласындағы «Арқа ажары» газетінің редакциясы орналасқан ғимаратқа ескерткіш тақта орнатылды.
Қазақ білсін!
Тұрмыс-салт дәстүрлері
Базарлық әкелу. Алыс сапарға шыққан, қыдырып қайтқан, сауда жасап келген адамдар туған-туысқандарына, көрші-көлемдеріне, дос-жарандарына ірілі-ұсақты сыйлықтар әкеліп береді. Мұны «базарлық» деп атайды. Ол жақсы көргеннің, сыйлағанның белгісі.
Қазақ білсін!
Тұрмыс-салт дәстүрлері
Асар жасау. Үй салу, қой қырқу, тай таңбалау, киіз басу, егін ору, шөп шабу тәрізді қауырт жұмыстарды көптің күш-қайратымен, көмегімен тез атқару үшін ру басының, үй иесінің ауылдастарын, туған-тустарын шақырып, бірлесе қимылдауын «асар жасау» деп атайды. Оның басқа бір атауы – «үме», «серне». Үй иесі жәрдемдесуге келгендерге тамақ дайындап, сый-құрметін көрсетеді. Асарға келгендер атқарған жұмысына, көмегіне ақы алмайды.
Көркем-танымды хамса хақында
«Рух БГ» баспасынан жазушы Бейбіт Қойшыбаевтың бес кітапшадан тұратын «Өртең өскіндері» атты әңгімелер мен хикаяттар жинағы шықты.
Қазақ білсін!
Тұрмыс-салт дәстүрлері
Анттасу. Жаудан кек қайтару үшін, адамдар бір-біріне деген адалдықтан айнымау үшін, еларалық тату келісімді сақтау үшін ант айтатын салт-дәстүр бар. Халық алдында айтылған антын бұзған адамды «ант-атқан» деп жек көріп, «Уа, айтылған ант, серттескен уәде, алысқан қол қайда?!» – деп, кінәлаған.
