Өмір мен өлім арпалысқан кешегі сұрапыл соғыстың қайғы-қасіретін бастан кешірген әкем Құламерген Зайтонұлы мен аяулы анам, тыл еңбеккері Ақжан Бейсенбайқызы Баймурзиндер – мен үшін нағыз қайсар жандар. Көкшетау ауданының Өркен ауылында 1925 жылғы 3 желтоқсанында өмірге келген әкей майданнан келген соң үстіне милиция формасын киіп, қоғамдық тәртіпті қорғады.
Ал, 1929 жылғы 25 қарашада Тайынша ауданы, Еңбек ауылында дүние есігін ашқан анашым қаршадайынан тылдағы ауыртпашылықты ересектермен бірдей көтерді. Небәрі қырық жыл ғана ғұмыр кешсе де, алтын құрсағынан өрбіген алты перзентін аналық мейіріміне бөлей білді.
Арғы тегі Қарауылдан тарайтын Баймырза бабамыздың балалары Жакули, Зікірия, Әбутәліптен кейінгі кенжесі Зайтон – менің атам. Араб, орыс, татар тілдерін еркін меңгерген зерделі қария қазақтың ауыз әдебиетін де жақсы білген. Ән серкесі Ақан сері, күш аталары Балуан Шолақ, Қажымұқан Мұңайтпасовпен де кездесіп, тарихи тұлғалардың әндерін, өнерін ел арасында кеңінен насихаттаған. Тіпті, атамның естелік әңгімелерін тыңдауға заңғар жазушымыз Сәбит Мұқановтан бастап, өнер зерттеушілері де зор ықылас танытса керек.
Зайтон атамның ұрпақтары Рамазан, Құламерген, Малкелді, Төлеубай, Бағдат, Бақытжамал да Баймырза әулетінің мақтанышына айналып, арттарында өшпес із қалдырды. Мәселен, Рамазан атамның ішкі істер органындағы мәртебелі ісін төрт ұлы, немерелері абыроймен жалғастыруда.
Бүгінгі әңгімеміздің басты кейіпкері ардақты әкем Құламерген Зайтонұлы жайлы айтар болсам, Ұлы Отан соғысы басталғанда ол он бес жаста ғана болатын. Майданға жіберуге сан мәрте өтініш жасағанымен, жасына байланысты Красноармеец аудандық әскери комиссариаты рұқсат етпепті. Ақыры, 1941 жылдың желтоқсанында әскер қатарына алынып, бір жылдай №18 Ашхабад атқыштар-барлау мектебінде оқиды. Бұдан кейін Бірінші Беларусс майданындағы 354-ші гвардиялық дивизияның 1201 атқыштар полкіне снайпер-барлаушы ретінде жіберіледі.
Мінезі тұйықтау болғанымен, қираған, өртенген деревнялар мен қалаларды көз алдына елестетіп, жазықсыздықтан өлім құшқан қарттар мен балалардың қайғы-қасіретін ара-гідік болса да еске алушы еді. Сан мәрте өзі де өлімге бас тігіп, барлауға барды. 1943 жылы жауынгерлік кезекті тапсырманы орындап, әскери бөліміне оралып келе жатқанда тұтқиылдан немістердің шабуылына тап болады. Жаудың мергені сол жақ кеудесін жарақаттайды. Оқ гимнастеркасының төсқалтасындағы комсомол билетін тесіп, жанын аман сақтап қалады. Қызыл қанның дағы бар сол билеті әлі күнге Кантемир орта мектебінің музейінде сақтаулы.
Сегізінші рет ауыр жарақат алғаннан кейін әкем 1944 жылдың 28 шілдесінде елге оралады. Үлкен ағасы Рамазанға еліктеді ме, әйтеуір, ішкі істер органына қызметке баруды ұйғарады. Сөйтіп, Красноармеец ауданындағы «Ильич», «Киров», «Кантемир», «Котовский» совхоздары бойынша учаскелік инспектор болып істеді. Аудан аумағының үштен бірін алып жатқан төрт шаруашылықтың құрамындағы он шақты елді мекенді аралап шығудың өзі де оңай емес-ті. Онда тұратын адамдардың басым көпшілігі басқа одақтас республикалардан көшіп келгендер болатын. Әйтеуір өзара түсіністік пен сенімнің арқасында ғана жергілікті тұрғындармен тіл табыса білді. Ұрлық-қарлықтың алдын алып, маскүнемдіктің жолын кесті. Әсіресе, жастар арасындағы тәрбие жұмысына айрықша көңіл бөлді.
Бүгіндері Ресейде тұратын кантемирлік жерлесіміз Анатолий Рягиннің жазған мына хатын құнды мұрағаттай сақтап жүрмін. Онда былай деп жазылған:
«Балалықтың әсері ме, жас кезімде қияңқы болдым. Коля ағай болмағанда қылмыстық жолға түсуім де ықтимал еді. Әкемдей қамқорлығын аямаған асыл жанның отбасына, ұрпақтарына жақсылық тілеймін».
Біздер үшін адалдықтың, кішіпейілділіктің, бауырмалдықтың өнегесіне айналған аяулы әкеміз Құламерген Зайтонұлы 60 жасында өмірден озды. Майдандағы ептілігі мен қайсарлығы, бейбіт өмірдегі қажыр-қайраты лайықты бағаланып, «Қызыл Жұлдыз» орденімен, «1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін», «СССР Қарулы Күштеріне 50 жыл», I-III дәрежелі «Мінсіз қызметі үшін», «Ұлы Отан соғысындағы Жеңістің 25 жылдығы», «Совет Армиясы мен Флотына 30 жыл», «Тың және тыңайған жерлерді игергені үшін», «Совет милициясына 50 жыл» медальдарымен марапатталды. Әкемнің көзіндей ыстық көрінетін бұл наградалар маған да күш-қуат бергендей, бойымды мақтаныш сезімге бөлейді.
Өмірге Нағима, Роза, Қалима, Сәлима, Қадырбек, Сабырбек есімді алты перзент әкелген асыл анашым Ақжан (Азан айтып қойған аты Күлбағила) Бейсенбайқызы ағайын арасында өте сыйлы болды. Абысындары, келіндері үнемі одан ақыл-кеңес сұрайтын. Өйткені, Құлансу еліндегі Ыбырай ата әулетінен шыққан ол сабырлы, инабатты міңезімен жұртшылықты сүйсіндіре білді. Ылғи да төркін жұрттын мақтан етіп, жастайынан алғырлығымен танылған інісі Серік Ескендірұлынан үлкен үміт күтетін. Ал, нағашым болса, Қазақстанға танымал білікті хирург, профессор, медицина ғылымдарының докторы атанды.
Жетпіс бес жастың белесіне шықсам да: «Ата-ана алдында перзенттік борышымды өтей алдым ба?» – деген сауал мені де жиі мазалайды. Сол себепті биыл әкем Құламерген Зайтонұлының 100 жасқа, анам Ақжан Бейсенбайқызының 96 жасқа толуына орай ас беріп, құран бағыштау ойымызда. Құдай қаласа бұл мақсатымызға да жетерміз.
Иә, ауыл шаруашылығы саласында елу жылдай бас бугхалтер болып істеген ғұмырымда менін де елге айтарым бар шығар. Ең бастысы, қызметімді адал атқарып, ұрпақтарыма өнегелі тәрбие беруге тырыстым. «Кантемир» совхозында зоотехник болып істеген ерім Ғалым Сыздықұлы жетпіс жасында дүние салса да, шаңырағын шайқалтпай, түтінін түзу ұшырып отырмын. Әкесінен аманат болып қалған ұл-қыздары Клара мен Талғат, Құралай мен Павел, Алтынай мен Ерлан, Арман мен Динара отбасылық дәстүрді көздің қарашығындай сақтап келеді.
Қазақ елінің гүлденіп-көркейуі жолында қайсарлық пен табандылықтың жарқын үлгісін көрсете білген ата-анама иман байлығын тілей отырып, болашаққа үкілі үмітпен қадам басқан сайын Жаратқан иеме риясыз құлшылық жасаймын.
Роза ЖЕТПІСБАЕВА,
еңбек ардагері, майдангердің қызы.
7 Total Views , 1 Views Today
