2019 жылғы 2 қыркүйекте Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев «Сындарлы қоғамдық диалог – Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі» Қазақстан халқына Жолдауын жариялаған еді. Президент Жолдауы бес блоктан тұрады, олардың ішінен кәсіби қызметке байланысты «Азаматтардың құқықтары мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету» атты екінші блогына тоқталғым келеді. Қазақстан Президенті сот және құқық қорғау жүйесіндегі күрделі реформалар азаматтарымыздың құқықтарын қорғаудың және олардың қауіпсіздігін күшейтудің негізгі факторы деп атап өтті.
Осы бағытта заңды және ішкі сенімді басшылыққа алып, шешім шығаруға судьяның құқығы мызғымас болып қалады деп көрсетіп, сот шешімдерінің сапасын жақсарту бойынша шараларды жүзеге асырудың қажеттілігі туралы айтылды. Сот шешімі дегенде, ең алдымен біз заң бұзған адамның осы әрекетінің салдарына орай қатаң заң шеңберінде және әділдік принципін басшылыққа ала отырып, шешім шығаруды айтып отырмыз. «Тура биде туған жоқ, туғанды биде иман жоқ» деген атадан қалған қағидат қазір де өзінің мәнін жойған жоқ. Судья ешкімге бұра тартпай заң шеңберінде жазаны әділ шығаруы арқылы сот шешімінің сапасын жақсартамыз және сотқа деген халықтың сенімі де осыған байланысты болмақ.
Президент Жолдауында қоғамда тұрақтылықты сақтау, бизнесті дамыту үшін бірыңғай сот тәжірибесін орнықтыру қажет деп атап өтті. Еліміздің экономикасын дамытуда бизнестің алатын орны зор. Осы орайда, сот кәсіпкерлерді заң шеңберінде өз құқықтарын қорғауына жағдай жасауы қажет. Әсіресе, атқарушы билік тарапынан жасалып жататын түрлі заң бұзушылықтарға орай, сотқа шағымданатын кәсіпкерлер аз емес. Яғни, кәсіпкерліктің өсіп, өркен жаюына соттың да тигізетін оң ықпалы бар. Президент Жолдауында соттың алдына қойып отырған осы бағыттағы міндеттерін әрдайым басшылыққа алатын боламыз.
Қазақстанда жария-құқықтық дауларды шешу кезінде азамат пен билік органдарының арасындағы айырмашылықты жойып, дауларды шешудің ерекше тетігі ретінде әкімшілік әділеттің енгізілуі жоспарлануда. Соттарға қосымша айғақтарды жинау бойынша құқықтар беріледі, аталған дәлелдемелерді жинақтау міндеті мемлекеттік органға жүктелетін болады. Бұның бәрі жеке азаматтар мен бизнес өкілдерінің құқығын қорғауды қамтамасыз етуге игі ықпалын тигізетін шаралар.
Қанат САБДИН,
Ақмола облыстық сотының судьясы.
