Бүгін біз бүкіл құқық қорғау жүйесі үшін айтулы дата – Қазақстан Республикасы ішкі істер органдарының құрылғанына 30 жыл толуын атап өту қарсаңында тұрмыз. Тәуелсіздікке қол жеткізген, кейіннен жас мемлекеттің қалыптасып, халықаралық саяси ареналарда танылуының қиын-қыстау жағдайында полиция қызметкерлері, одан кейін полиция қызметкерлері қоғамдық тәртіпті қорғау, қылмыспен күресу міндеттерін абыроймен атқарды. Біз қиындық, қайшылықтарға толы 90-шы жылдары заңдылық пен тәртіпті қамтамасыз еттік, қазіргі әлемдегі қауіп-қатерлерге табандылықпен қарсы тұрамыз және біздің табысымыздың кілті, сөзсіз, құқық қорғау органдарының аға буын өкілдерінің, үздік қызметкерлерінің жинаған баға жетпес практикалық тәжірибесі болып табылады.
Сонда да, әрқашан адамдар басты ресурс болып қала береді. Бүгінде қоғам бізге ең жоғары талаптарды қойып отыр. Азамат үшін полиция формасын киген адам билікті, заңдылық пен әділдікті бейнелейді, біздің ең басты мақсатымыз – осы жоғары сенімді ақтау, облыстың әрбір тұрғынының қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Соңғы жылдары жергілікті атқарушы органдардың қолдауымен басқарманың материалдық-техникалық базасы айтарлықтай нығайтылды, көлік паркі толықтырылды, кез-келген құқық тәртібін бұзу фактілеріне жедел ден қою үшін заманауи технологиялар сәтті енгізілуде.
Полиция үшін мерейтойлық жылда Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев белгілеген бағытты ұстанып, бүкіл Қазақстан Жаңа мемлекет құруға кірісуі ісімізге серпін беруде. «Жаңа Қазақстан – егемен еліміздің жарқын болашағының бейнесі. Біз мемлекет пен қоғам арасындағы өзара құрмет пен сенімге негізделген жаңа саяси мәдениетті қалыптастырамыз, барлық игі бастамалардың жүзеге асуына атсалысамыз. Мен Жаңа Қазақстанды осындай тұрғыда өргім келеді… Алға қойған мақсаттарымызға жету үшін мемлекеттік аппаратты жаңарту немесе кадрлық өзгерістер жеткіліксіз. Өзгерістерді әркім өзінен бастауы керек…» деді Президентіміз Қазақстан халқына арнаған Жолдауында. Біз күнделікті жұмысымызда осы бағытты ұстанамыз.
Бүгінгі таңда Ішкі істер министрлігінде болып жатқан елеулі өзгерістерге сіз бен біз куә болып отырмыз. Жақында ғана облысымызға Ішкі істер министрі Марат Мұратұлы Ахметжанов келіп, облыс басшылығы мен Полиция департаментінің қызметімен танысып, жүзеге асырылып жатқан және түптеп келгенде игілігіне ықпал ететін бірқатар жаңа реформалар туралы баяндады. Мақсат-қылмысқа қарсы күрестегі қызметіміздің тиімділігін арттыру және полиция мен қоғам арасындағы қарым-қатынасты жақсарту.
Соңғы жылдары халықпен жұмыс істеудің сервистік моделі белсенді түрде енгізілгенін білесіздер. Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, өз қызметін халықпен серіктестікте жүргізетін, халықтың пікірімен санаса отырып жұмыс істейтін қызметкерлер ең табысты полиция болып табылады. Және бұл өзгерістер қызмет көрсетілетін аумақтың тұрғындарымен тікелей байланыста жұмыс істейтін учаскелік полиция инспекторларының қызметіне ғана қатысты емес, қызметтік көзқарас күнделікті қызметтің барлық саласын қамтиды.
Біз үшін әрбір полиция қызметінің жұмысы туралы тұрғындардың пікірін білу маңызды және біз халықтың сенім деңгейін тиімділігіміздің басты көрсеткіші деп атадық. Қоғаммен серіктестік орнатудың маңызды бағытын ескере отырып, мен апта сайын азаматтарды жеке қабылдаулар өткіземін, оған кез келген адам қатыса алады. Полиция басқармасын басқарған екі айдың ішінде облыстың 70 тұрғынын түрлі мәселелер бойынша қабылдадым. Халқымыздың басым бөлігін ауыл тұрғындары құрайтындықтан, Аршалы, Целиноград, Ерейментау аудандары мен Қосшы қаласының тұрғындарымен кездесулер өткізілді. Бұл астаналық аймақтар халық ең тығыз қоныстанған және күрделі жұмыс ортасына ие. Осы елді мекендердің тұрғындарымен кездесуде түйткілді мәселелермен тікелей танысып, оларды шешудің ортақ жолдарын әзірлеуге мүмкіндік алдым.
Кез-келген азаматтың менімен де, аумақтық бөлімшелердің басшыларымен де жеке қабылдауына келу мүмкіндігі бар екенін ескертемін. Биыл пандемия кезінде қойылған шектеулер жойылғаннан кейін учаскелік полиция инспекторлары өздерінің әкімшілік округтерінде азаматтарды жинауды жалғастырды. Биылдың өзінде 360 жиын ұйымдастырылып, оған 24 мың ақмолалық қатысты. Мұндай диалог алаңдары халықпен қарым-қатынасты арттыруға мүмкіндік беріп, жұртшылықтың тікелей қатысуымен заңдылық пен тәртіпті ұйымдастыруда артықшылық берді.
Тұрғындардың пікірін білу үшін Полиция департаментінде де, оның аумақтық басқармалары мен департаменттерінде де сенім телефондары жұмыс істейді. Біз әрбір келіп түскен өтінішті мұқият зерттеп, олар бойынша тиісті шаралар қабылдаймыз.
Заңнамада құқық тәртібін қамтамасыз етуге жәрдемдесуге ниет білдірген азаматтарды полицияның ерікті көмекшілері қатарына қабылдау қарастырылған. Бүгінде олардың жалпы саны 400-ден астам адам болса, жоғары азаматтық ұстанымын танытқан белсенді ақмолалықтарға сыйақы тағайындалған.
Жыл басынан бері полицияның қоғамдық көмекшілері 24 қылмыстың ашылуына және 50-ден астам әкімшілік құқық бұзушылықтың жолын кесуге атсалысты. 1 миллион теңгеден астам сомаға саналы азаматтар ынталандырылады.
Ерікті ұйымдардың із-түзсіз жоғалған азаматтарды іздестіру және табудағы көмегін ерекше атап өткіп келеді. Біз өңіріміздегі барлық дерлік волонтерлік орталықтармен ынтымақтасамыз және әрбір қамқор ақмолалықтың көмегі мен қатысуын жоғары бағалаймыз.
Әлеуметтік желілер мен интернет-ресурстардың мүмкіндіктерін бүгінде облыстың волонтерлері белсенді түрде пайдаланып, санаулы минуттарда жоғалған адам туралы ақпаратты таратуға, содан кейін оның мүмкін болатын жері туралы ақпаратты жедел түрде полицияға хабарлауға мүмкіндік береді. Бірлескен іздестіру әрекетінің бұл тәжірибесі оң нәтиже береді.
Полиция департаменті қызметінің ашықтығы туралы айта отырып, облыс тұрғындарына кері байланыс орнатуды айтпай кетуге болмайды. Бүгінгі күні біз барлық әлеуметтік желілерге қосылғанбыз. Instagram, Facebook, My World, Odnoklassniki-де ресми аккаунттарымыз бар, олар 44 мыңнан астам жазылушыны біріктіреді. Полиция департаментінің ресми сайты да жұмыс істейді. Біз күнделікті интернет-ресурстарды ең өзекті және қызықты ақпаратпен толықтырамыз. Сонымен қатар, азаматтардың Facebook әлеуметтік желісіндегі жеке парақшам арқылы маған тікелей хабарласу мүмкіндігі бар.
Көпмиллиондық интернет-аудитория арасында оң пікір қалыптастыру да біздің жұмысымыздың сервистік моделінің маңызды бағыттарының бірі болып табылады, біз полиция департаментінің қызметіне қатысты әрбір хабарламаға немесе түсініктемеге жедел түрде жауап береміз. Бір қуантарлығы, әлеуметтік желілер біздің ғана емес, өзге де облыс тұрғындарының полиция жұмысына оң пікір білдіретін өзіндік алаңына айналған. Күн сайын дерлік азаматтар қиын жағдайда көмек көрсеткен полиция қызметкерлеріне алғыс сөздері бар жеке хабарламалар мен бейне хабарламалар жолдауда.
Басқарма қызметінің аралық қорытындыларын қорытындылай келе, кейбір статистикалық деректерге тоқталмай кете алмаймын. 2022 жылдың 5 айында бірлескен күш-жігердің арқасында барлық облыстар бойынша тіркелген қылмыстық құқық бұзушылықтар санын 26 пайызға немесе 868 фактіге қысқартуға қол жеткіздік. Ауыр қылмыстарды тіркеу 12 пайызға, орташа ауырлықтағылар 32 пайызға және жеңіл зардап шегушілер 20 пайызға азайғанын айтамыз. Тұлғаға қарсы қылмыстар, атап айтқанда, зорлау 29,4 пайызға, бұзақылық 38,5 пайызға азайды.
Полиция қызметкерлерінің жүргізген профилактикалық және жедел-іздестіру жұмыстарының арқасында мүліктік қылмыстар азайғанын атап өтсек, алаяқтық 36,8 пайызға, тонау 38,2 пайызға, ұрлық 23,5 пайызға, пәтер тонау 14,9 пайызға, мал ұрлығы фактілері 23,8 пайызға, ұялы телефондар 48,3 пайызға азайды. Қоғамдық орындардағы және күнделікті өмірдегі қылмыстылық жағдайы жақсарды. Бұл оң нәтижелер халықтың әл-ауқатына әсер ететіні сөзсіз.
Қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және қылмыспен күрес мәселелерінен басқа, біздің міндеттерімізге мемлекеттік қызметтердің белгілі бір тізбесін көрсету кіреді. Бұл жүргізуші куәліктерін беру және ауыстыру, көлік құралдарын тіркеу немесе есептен шығару, азаматтық және қызметтік қаруды есепке алу және есепке алу, оларды сақтауға рұқсат беру, қаруды елден әкелуге және әкетуге рұқсат беру, төлқұжаттарды және жеке куәліктерді алу, азаматтық алу, тұрақты тұруға немесе уақытша тұруға рұқсаттар беру және басқа да қызметтер.
Мемлекеттік қызмет көрсету кезінде біздің басты міндетіміз – уақытты барынша қысқарту, тұрғындардың өтініштерін шешудің тиімділігі. Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша біз қызметтің ішкі және сыртқы процестерінде дебюрократизация процестерін бастадық. Атап айтқанда, учаскелік инспекторлар мен ювеналды полиция қызметкерлерінің қызметтерінен қағаз түріндегі есептер мен құжаттаманың жекелеген түрлерін алып тастау туралы шешім қабылданды.
Полиция департаментінде жасалған құқық бұзушылықтар туралы азаматтардың әр түрлі хабарламаларын біртұтас дерекқорға біріктіру немесе біріктіру үдерісі табысты жүргізілуде, ол одан әрі тиісті шараларды қабылдау үшін Департамент қызметтерінің құзыретіне сәйкес таратылады.
«102» қызметін жетілдіру және осы жобаны жүзеге асыру аясында Департаменттің 9 бөлімінде және 20 аумақтық бөлімшелерде техникалық жабдықтар орнатылып, бағдарламалық қамтамасыз ету іске қосылды.
15 жылға жуық уақыт бойы бейнебақылау жүйесі өзінің тиімділігін көрсетіп отырса, бұл жүйе облыс әкімі Е.Маржықпаевтың тікелей қолдауымен үнемі жетілдіріліп, кеңейіп келеді.
Бүгінгі таңда облыс тұрғындарының қауіпсіздігін 2 мыңнан астам бейнебақылау камерасы тәулік бойы қадағалап отыр. Біздің бастамамыз бойынша ХҚКО-ға «Қазақтелеком» АҚ-ның 1070 «бұлтты бейнебақылау» камерасы біріктірілді. Тағы бір жаңалық – бұл бейнекамералар секторларға бөлініп, әкімшілік округтер бойынша учаскелік полиция инспекторларының смартфондарында бейнеленіп, бекітілген аумақта қоғамдық тәртіпті бұзу фактілеріне жедел ден қоюға мүмкіндік береді.
Мәселен, биылғы жылы 1327 қылмыстық іс тергеліп, электронды форматта аяқталса, әкімшілік іс жүргізудің бүкіл процесі дерлік электронды форматқа көшірілді. Планшеттермен барлық учаскелік полиция инспекторлары, ювеналды полиция қызметкерлері және патрульдік полицияның жауынгерлік бөлімшелері 100 пайыз қамтамасыз етілген. Біз жол қозғалысы ережелерін бұзуды анықтау және жолын кесу кезінде бұзушылықтарды жоюдың автоматты жүйелерін пайдаланамыз.
Өкінішке орай, жол-көлік оқиғаларының көбейгенін айтуға мәжбүрміз. Жазатайым оқиғалардың алдын алу мақсатында жүргізіп жатқан ауқымды шаралар кешеніне қарамастан, биылдың өзінде 236 жазатайым оқиға орын алды. Әрбір осындай факті қоғамда үлкен наразылық туғызады және біз оның жасалуына ықпал ететін себептер мен факторларды мұқият зерттейміз.
Біз Ақмола жолдарындағы жағдайды жақсартуға ықпал ететін бірқатар бастамаларды әзірлеп, жүзеге асыруға кірістік. Атап айтқанда, жылдамдықты шектен асыру фактілерін жылдам анықтауға мүмкіндік беретін 4 «Автохураған» жүйесі іске қосылды. «Нұр-Сұлтан – Павлодар», «Екатеринбург – Алматы» және «Нұр-Сұлтан – Петропавл» республикалық маңызы бар автомобиль жолдарының аркаларына 14 бейнекамера орнатылған.
300 метр қашықтықтағы 92 апаттық учаскеде жолға «шу жолағын» қою, жүргізушінің зейінін арттыру мақсатында тақырыптық билбордтар мен жарықтандыру құрылғылары немесе стробоскоптар орнату жоспарлануда. Нұр-Сұлтан – Щучье және Нұр-Сұлтан – Қарағанды тас жолдарында қазірдің өзінде 15 жыпылықтайтын маяк жұмыс істеп тұр. Бұл бастамалар өз тиімділігін дәлелдейтініне сенімдімін.
Сондай-ақ жедел әрекет ету азаматтардың өтініштері мен өтініштеріне жауап беруді немесе «Полиция жаяу қашықтықта» қағидатын жүзеге асыруды білдіреді. Азаматтардың қай жерде болса да кез келген полиция қызметкерімен байланыса алуы маңызды. Сондықтан, облыстың елді мекендеріндегі стационарлық полиция бекеттері мен учаскелік пункттер желісін кеңейту жұмыстарын жүргізудеміз. Бүгінгі таңда облыста 12 стационарлық полиция бекеті, Көкшетау қаласында 7, аумақтық бөлімшелерде 5 және 191 учаскелік полиция пункттері (қалада 29, ауылда 162) жұмыс істейді. Балаларға қатысты зорлық-зомбылық әрекеттерін жасаған және жасауға бейім әлеуметтік жағдайы төмен адамдармен жұмыс істеуге ерекше көңіл бөлеміз.
Жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп білім беру ұйымдарында балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету шаралары жүргізілуде. Криминогендік жағдайды жақсарту тақырыбына қайта оралсақ, соңғы бірнеше жылда қылмыс түрлерінің статистикасы аздап өзгергенін атап өткім келеді. Қарапайым тілмен айтқанда, егер осыдан 5 жыл бұрын ең көп таралған қылмыс түрі бөтеннің мүлкін ұрлау болса, соңғы екі жылда антирейтингке интернет-ресурстар мен мобильді қосымшалар арқылы жасалған алаяқтық (285 факті) кірді.
Қылмыстың осы түріне қарсы тұру мақсатында департаментте «Ақпараттандыру және байланыс, сондай-ақ ақпараттық технологияларды қолдану саласында жасалған қылмыстық құқық бұзушылықтарға қарсы іс-қимыл туралы» Бағдарлама жүзеге асырылуда.
Интернет-алаяқтықтың негізгі түрлері OLKh, Kolesa сияқты интернет-ресурстарға әлеуметтік желілер, несиелер және онлайн несиелер арқылы жалған хабарландырулар беру болып табылады. Соңғы кездері алаяқтар сенімсіз азаматтарға телефон соғып, банк қызметкері болып көрінетін жағдайлар жиілеп кетті.
Халықты киберқылмыстарды жасаудың заманауи әдістері туралы ақпараттандыру мақсатында бұқаралық ақпарат құралдары, әлеуметтік желілер арқылы халыққа мақсатты түсіндіру жұмыстары жүргізілуде. Жергілікті және республикалық телеарналарға тұрақты түрде шығу. «Cybernadzor» ақпараттық жүйесі пайдаланылады, ол заңсыз мазмұнды (сілтемелер, тіркелгілер, сайттар, Интернеттегі беттер) блоктауға арналған.
Біз әртүрлі жолдармен алаяқтықтың алдын алу үшін жұмыс істейміз. Мұндай қылмыстың алдын алу шараларының бірі – СМС – банк клиенттеріне, банктік карталарды пайдаланушыларға және мобильді қосымшаларға сақтық шараларымен хабарлау.
Азаматтардың өтініштеріне жедел ден қоюдың арқасында біз желідегі алаяқтарды дер кезінде залалсыздандырып, сол арқылы көп эпизодты қылмыстарды тоқтата аламыз. Осы мүмкіндікті пайдалана отырып, Ақмола облысының тұрғындарына кез келген жағдайда CCV кодтары мен банк картасының нөмірлерін бермеуді, банктердің жалған өкілдерінің нұсқауы бойынша қашықтан қол жеткізу қосымшаларын жүктеп алмауды ұсынамын, мысалы: Eni-desk , Quick-sapot, Tim-weaver және т.б
Егер біреу алаяқтардың құрбаны болса, сіз дереу банктің қауіпсіздік қызметіне хабарласып, банк картасын блоктап, полицияға хабарлауыңыз керек.
Заманауи сын-қатерлер мен қауіп-қатерлерге қарсы тұру – ақмолалық жастар арасында сұранысқа ие есірткі және психотроптық заттардың, негізінен «синтетиканың» таралуына күшті тосқауыл қоюды білдіреді. Олар есірткінің басқа түрлерінен айқын психотроптық әсерімен, өзін-өзі бақылауды жоғалтуымен және өмір мен денсаулыққа қауіп төндіретін ғарышта навигация қабілетінің болмауымен ерекшеленеді.
Егер бірнеше жыл бұрын біз героин, апиын, кокаин, гашиш сияқты «қатты» есірткілерді облысымызға жеткізу арналарын жойсақ, қазір әдеттегі «сатып алушы-сату» схемасының орнына синтетикалық есірткіні сатудың мүлде жаңа тәсілдері пайда болды. Оларды тарату платформасы Интернетке және танымал жедел хабаршыларға айналды. Заманауи дилерлер есірткіні жарнамалау немесе сату үшін әлеуметтік желілерді пайдаланады. Мұндай ресурстардың мекенжайлары тұрғын үйлердің қабырғаларында, қоршауларда, банкоматтарда граффити, жазулар, стикерлер және тағы басқалар. Олар тікелей жасөспірімдер мен жастарға бағытталған. Біз осындай жарнамаларды жою шараларын қолданып жатырмыз, «Феникс», «Өмір», «Өмір жолы» волонтерлік қозғалыстары және бізбен бірге есірткі байланысын анықтап, сырлап жатқан қамқор азаматтар бізге үлкен көмек көрсетуде.
Бейіндік бөлімше бақылаудағы заттарды сату, жарнамалау, өндіру әдістері мен пайдалану туралы ақпаратты таратуға байланысты желіде орналастырылған ақпаратты үнемі бақылайды.
Осы жайттардың барлығын ескере отырып, департамент синтетикалық есірткінің таралуын тежеу мақсатында бірқатар шараларды қолға алуда. Ағымдағы жылы есірткіге қатысты 135 қылмыстық құқық бұзушылық анықталды, оның 33-і сату. Заңсыз айналымнан 39 келіден астам есірткі заты тәркіленді.
Нашақорлық мәселесі қызметтің барлық саласын қамтиды және азаматтық қоғам да шет қалмай, жан-жақты көмек көрсетіп жатқаны қуантады. Бұл жағдайда негізгі және кейінгі профилактикалық жұмыс ең өзекті болып табылады. Ол мүдделі басқармалармен, білім беру, денсаулық сақтау, жастар бірлестіктерімен және үкіметтік емес ұйымдармен бірлесіп өткізіледі.
Осы жылдың басынан бері 175 профилактикалық іс-шара өткізілді, оның ішінде 132 дәріс, 4 семинар, 4 акция, 25 студенттермен кездесу.
Жоғарыда айтып өткенімдей, бұл көрсеткіштердің барлығы Полиция департаменті қызметкерлерінің күнделікті және тынымсыз еңбегінің жемісі. Соңғы жылдары ақмолалық полицейлер бірқатар атышулы қылмыстарды ашып, олардың кейбірін қоғам бүкіл құқық қорғау жүйесіне сын ретінде қабылдады. Қазақстан халқы қайғылы қаңтар оқиғасында ішкі істер органдары қызметкерлерінің Анттарына беріктігін көрсетті. Ақмола облысының полицейлері бүкіл ел үшін осынау қиын күндерде тұрғындардың қауіпсіздігін толық қамтамасыз етті. Жақында өткен референдум сынды маңызды тарихи оқиға кезінде де полицейлердің кәсіби шеберлігі мен іс-әрекетінің жүйелілігі байқалды.
Мемлекет басшысы Қ.Тоқаев Қазақстан халқына Жолдауында Жаңа Қазақстанда полиция озбырлығына орын болмауы керек екенін және біз полиция қызметінің заңдылық пен тәртіп сияқты маңызды қағидаттарын бұзғандарға барынша қатаң шаралар қолданып жатқанын атап өтті.
Бүгінгі таңда Ішкі істер министрлігі бүкіл қоғамды толғандыратын және мүдделерін қозғайтын маңызды мәселелерге назарын аударды, қылмыстар мен құқық бұзушылықтардың алдын алуға, кәмелетке толмағандарды қорғауға, жол қозғалысы қауіпсіздігін арттыруға бағытталған мемлекеттік бағдарламалар қабылданып, жүзеге асырылуда. Мемлекет пен қоғамның қарқынды дамуы, технологиялық прогресс және жаңа сын-қатерлер қауіпсіздік пен құқық тәртібін қамтамасыз ету саласында озық технологияларды енгізуді талап етеді. Біз бұған үлкен мән беріп, материалдық-техникалық базаны жақсартып, нығайтып жатырмыз.
Осы айтулы дата – ішкі істер органдарының құрылғанына 30 жыл толуын біз өз күш-қуатымызға деген сеніммен, қызметке және таңдаған мамандығына адалдықпен, мемлекет пен қоғамның жоғары сенімін ақтауға ұмтылумен қарсы алып отырмыз.
Осы күні ардагерлерімізге шексіз алғысымды білдіргім келеді. Олар жас полицейлерді тәрбиелеу мен дамытуға орасан зор үлес қосуда, бай тәжірибе мен қызметтің озық дәстүрлерін үйретуде. Біз үшін бұл өте маңызды. Күрделі және жауапты міндеттерді шеше отырып, біз сіздердің көмектеріңіз бен қатысуларыңызды үнемі сезінеміз.
Құрметті әріптестер, сіздердің отбасыларыңызға шын жүректен құттықтауларымды жеткізіңіздер. Біздің барлық қызмет жетістіктеріміз, табыстарымыз, жоғары дәрежелеріміз олардың еңбегі, қолдауы және түсіністігі.
Отыз жылдық белестен өтіп, біз Жаңа Қазақстанға жаңа күштер мен мүмкіндіктермен қадам басып, алдымызға бұдан да ауқымды мемлекеттік міндеттер қойып отырмыз, сіздердің әрқайсысыңыз қоғамдық тәртіпті қамтамасыз етуге және Ақмола облысының тұрақтылығын сақтауға үлес қосатындықтарыңызға сенімдімін.
Думан ТАЕВ,
Ақмола облыстық Полиция басқармасының бастығы,
полиция генерал-майоры.
