Туберкулез бүкіл әлемде кең таралған аурулардың бірі. ХІХ ғасырда неміс ғалымы Роберт Кох: «Егер аурудың қаупін құрбандар саны анықтаса, туберкулез тіпті туберкулез обасы мен азиялық тырысқақ сияқты ең қорқынышты жұқпалы ауруларды артта қалдырады», – деген болатын.
Жыл сайын әлемде туберкулезден миллионнан астам адам қайтыс болады. Өкпе туберкулезімен ауыратын және емделмеген адам жылына бұл дертті 10-15 адамға жұқтыруы мүмкін. Бірақ, жұқтырғандардың барлығы бірдей туберкулезбен ауырмайды. Иммундық жүйе туберкулез қоздырғышына кедергі болып табылады.
Көбінесе иммунитеті әлсіреген адамдар туберкулезбен ауырады. Бұл өкпенің созылмалы аурулары, қант диабеті, асқазан жарасы, психикалық аурулар, созылмалы алкоголизм, нашақорлық, АИТВ-мен өмір сүретін адамдар. Нашар әлеуметтік жағдайлар ауруға ықпал етеді: пәтерлердегі суық, ақуыздар мен дәрумендердің жетіспеушілігі неге әкеліп соғатын монотонды тамақтану, темекі шегу, шамадан тыс жұмыс істеу, есірткіні қолдану, алкогольді мөлшерден тыс пайдаланусияқты тұрмыс-тіршіліктің сүреңсіз тұстары ауруды қоздыруы мүмкін.
Туберкулездің негізгі белгілері мынадай:екі аптадан астам жөтел, тәбеттің жоғалуы, салмақ жоғалту, түнгі терлеу, дене температурасының 37,5-ке дейін көтерілуі, жалпы әлсіздік, шаршау, кеудедегі ауырсыну, гемоптиз.Егер осы белгілердің бірнешеуі болса, туберкулезді болдырмау үшін медициналық мекемелерде тексеруден өту керек.
Бастапқы кезеңдерде туберкулездің кіші түрлері асимптоматикалық немесе шағын симптоматикалық болып табылады. Адамдар оларды әрдайым байқамайды, сондықтан, дәрігерге бармайды.Егер дер кезінде анықталса, туберкулезді емдеуге болады. Кейінгі кезеңдерінде, өкпеде қайтымсыз салдарлар болған кезде, бұл ауруды емдеу қиын, кейде тіпті мүмкін емес. Ауру созылмалы түрге өтеді және біртіндеп науқасты өлімге душар етеді.
Тек уақытылы анықтау және ұзақ мерзімді үздіксіз емдеу ғанаайығып шығуға көмектеседі. Туберкулезбен ауыратын науқастарды тексеру және емдеу Қазақстанда тегін жүргізіледі.
Өкпе туберкулезін уақытылы анықтау үшін емханаларда флюорографиялық кабинеттер жұмыс істейді, шалғай елді мекендердің тұрғындарын тексеру үшін жылжымалы флюороқұрылғылар пайдаланылады. Жыл сайын флюоротексеруге: жасөспірімдер,жоғары және орта арнаулы оқу орындарының студенттері, медициналық, білім, әлеуметтік ұйымдардың, тамақ өнеркәсібінің қызметкерлері, әскери қызметшілер, құқық қорғау органдарының қызметкерлері жатады; өкпенің созылмалы спецификалық емес ауруларымен, қант диабетімен, алкоголизммен, нашақорлықпен, АИТВ/ЖИТС-пен диспансерлік есепте тұрған және иммуносупрессивті терапия алатын адамдар,босанғаннан кейінгі кезеңде перзентханадан шыққанға дейін әйелдер, кез келген этиологиядағы өкпеде қалдық құбылыстары бар адамдар, бактерия бөлуіне қарамастан, ТБ-мен ауыратын науқастармен байланыста болған адамдар, және тағы басқа адамдар бірінші кезекте тексерістен өтеді.
2017 жылдан бастап облыста туберкулезді диагностикалаудың зертханалық әдісі бар, ол екі сағат ішінде туберкулезді анықтай алады.
Анастасия ЯРЧЕВСКАЯ,
ұйымдастыру-әдістемелік бөлімінің меңгерушісі.
