Қазақстан халқының 40 пайыздан астамы ЖҚТБ проблемасы оларға әсер ете алмайды, қазақстандықтардың 70 пайызға жуығы АҚТҚ, оның берілу жолдары мен емі туралы жеткілікті ақпаратқа ие емес деп санайды. Дамыту, АИТВ – инфекциясы бойынша басым бөлігінде жүргізіледі; қате туралы халық пікірін, оның ауруы обойдет тарап. Шын мәнінде, бүгінгі күні АИТВ-мен жағдай әрбір адамға, соның ішінде сізге және Сіздің жақындарыңызға қатысты. Вирус адамдарды әлеуметтік жағдайына, өмір салтына және әдеттеріне қарай таңдамайды және кез-келген адамның денесіне ене алады.
Эпидемия тоқтап тұрған жоқ, бірақ ғылым да алға жылжуда. Тек білім АИТВ-ның таралуын тоқтата алады.
АИТВ-инфекциясы дегеніміз не?
АИТВ-адамның иммун тапшылығы вирусы.
АИТВ-инфекциясы-иммундық жүйесі бұзылған, АИТВ-дан туындаған ұзақ мерзімді созылмалы ауру. Бұл жағдайда адам патогендік микроорганизмдерге ұшыраған кезде қорғалмаған болып қалады. АИТВ-инфекциясының дамуының соңы ЖИТС-жұқтырылған иммун тапшылығы синдромы болып табылады, бұл ретте адам әртүрлі инфекциялардан, сарқылудан қайтыс болады.
АИТВ қалай жұғады?
АИТВ-инфекциясын жұқтырудың үш жолы бар:
- Жыныстық қатынас, қорғалмаған (презервативсіз) жыныстық қатынас АИТВ-ға әкелуі мүмкін.
- Парентеральды жол, Байланыс қан-қан (есірткіні инъекциялауға арналған стерильді емес шприцтерді бірлесіп пайдалану, басқа адамдардың қырыну құралдарын, тіс щеткаларын қолдану, татуировкалар, стерильді емес құралдарды тесу кезінде).
- АИТВ жұқтырған анадан балаға тік жол (жүктілік, босану және емізу кезінде). Бүгінгі күні АИТВ-оң әйелдердің дені сау бала туу ықтималдығы жоғары, ал егер жүктілік кезінде және босанғаннан кейінгі кезеңде қажетті профилактикалық ем алып, сондай-ақ жасанды тамақтандыруды пайдаланса, АИТВ-ның анадан балаға берілу қаупін едәуір азайтуға және тіпті нөлге дейін төмендетуге болады.
Адамның иммун тапшылығы вирусы адамның барлық биологиялық сұйықтықтарында (тер, көз жасы, сілекей және т.б.) әртүрлі концентрацияда болуы мүмкін. Адамның тек төрт биологиялық сұйықтығында инфекция үшін жеткілікті концентрациядағы вирус бар: қан, қынап секрециясы, сперма, емшек сүті; ВИЧ – позитивті басқа биологиялық сұйықтықтар олардағы вирустың аз болуына байланысты қауіп төндірмейді.
АИТВ тұрмыста берілмейді.
Иммун тапшылығы вирусы өте тұрақсыз, ол тек адам ағзасында өмір сүреді және сыртқы ортада тез өледі. Сондықтан бассейнде, спортпен шұғылдану кезінде, сондай-ақ жәндіктердің шағуы немесе жануарлармен байланыс арқылы АИТВ жұқтыру мүмкін емес.
Туберкулез – қаупі өте маңызды
Туберкулез – өте қауіпті
Туберкулез – ежелгі жұқпалы аурулардың бірі. Роберт Кох 1882 жылы туберкулез қоздырғышын ашты және бұл жұқпалы ауру екенін дәлелдеді. XX ғасырға дейін туберкулез іс жүзінде емделмейтін болған. Туберкулез әлемдегі ең көп таралған инфекциялардың бірі.
Туберкулез дегеніміз не?
Туберкулез – бұл өкпе және лимфа түйіндерде ерекше қабыну өзгерістерінің пайда болуымен сипатталатын жұқпалы ауру. Туберкулез – бұл тек өкпе ауруы ғана емес, сонымен қатар адамның барлық ағзаларының – сүйектердің, бүйректердің, мидың және ми қабықтарының, терінің, көздің және басқа ағзалардың да зақымдануы. Алайда өкпе туберкулезі жиі кездеседі.
Жұқтырудың негізгі көзі – туберкулездің ашық түрімен ауыратын, яғни сыртқы ортаға микобактерияны бөлетін адам.
Туберкулез адамнан адамға ауамен таралады. Жөтелгенде, түшкіргенде немесе қырғанда өкпе туберкулезі бар адамдар ауаға туберкулез бактерияларын жаяды. Жұқтыру үшін адамға осындай бактериялардың аз ғана мөлшерін дем алуы жеткілікті. Туберкулез қоздырғышының сыртқы ортада ұзақ уақыт сақталу қабілеті бар.
Туберкулез ауруына ықпал ететін факторлар
- Толыққанды тамақтанудың болмауы.
- Туберкулезбен ауыратындармен тығыз, ұзақ қарым-қатынас жасау (кішкентай балаларға қысқа мерзімді қарым-қатынастың өзі жеткілікті).
- Маскүнемдік.
- Темекі шегу.
- Нашақорлық.
- Ілеспе аурулардың болуы (диабет, асқазан жарасы, өкпенің созылмалы аурулары).
Туберкулез белгілері?
- Ұзақтығы екі аптадан асатын жөтел
- Шаршау және әлсіздік
- Дене салмағының төмендеуі
- Температураның ұзақ көтерілуі
- Түнде тершеңдік
- Кеуде қуысындағы ауырсыну
- Қан түкіру
Туберкулездің алдын алу шаралары
- Салауатты өмір салты.
- Таза ауада серуендеу, күн және су процедуралары, дене шынықтырумен айналысу.
- Жыл мезгіліне қарамастан, таза ауада мүмкіндігінше көбірек болу қажет, өйткені таза ауа ағзаға жақсы әсер етеді және шынығудың тамаша жолы болып табылады.
- Жеке гигиена ережелерін сақтау: жуу құралдарын және ағынды суды пайдалана отырып, қолды, ыдыстарды жуу, тұрғын үй-жайларды ылғалды жинау және желдету, ет пен сүтті міндетті термалық өңдеу, жеке гигиеналық құралдар мен ыдыстарды пайдалану, су процедуралары — сүртіну, құю, душ.
- Жөтел этикетін сақтау.
Қажетті жүктілікке дайындық
Бұл отбасын жоспарлау кезінде басты мәселе болып саналатын қалаған жүктілікке дайындық. Ол үшін “отбасын жоспарлау” бағдарламасының мамандары негізгі ережелерді сақтауды ұсынады:
* Ерлі-зайыптылардың жоспарланған жүктіліктен екі ай бұрын жаман әдеттерден бас тартуы (темекі шегу, алкоголь, есірткі).
* 20-35 жас аралығындағы жүктілікті жоспарлау үшін әйелдің қолайлы жасы.
* Әйел денесін қалпына келтіру мүмкіндігі үшін 2-3 жыл, бірақ 5 жылдан аспайтын босану арасындағы аралықты сақтаңыз.
* Ерлі-зайыптылар жұқпалы ауруға шалдыққан жағдайда, оны емдегеннен кейін екі айдан кейін ғана тұжырымдама мүмкін болады.
* Әйелдердегі созылмалы аурулар кезінде жүктілікке бір жылдан бес жылға дейін қалаған жүктілікті жоспарлауға дейін асқыну болмаған кезде ғана жол беріледі.
* Жұмысы ағзаға қолайсыз факторлардың әсерімен байланысты ерлі-зайыптыларға жүктілік өндірісте үш жыл жұмыс істегеннен кейін, басқаша айтқанда, тұрақты бейімделуді дамытқаннан кейін ғана ұсынылады.
4-Қозғалыс белсенділігі және адам денсаулығы
Салауатты өмір салты адамның жоғары белсенділігінің ажырамас бөлігі. Қазіргі уақытта тірек-қимыл аппараты, қан айналымы және тыныс алу органдары, жүйке жүйесінің функциялары, тіпті секреция бездері жеткілікті және тұрақты бұлшықет жүктемесі болған жағдайда ғана дұрыс дамып, жұмыс істей алатындығы дәлелденді.
Қазіргі өмір салты белсенділігтің төмендеуіне әкеліп соқтырады.
Қазіргі заманғы өнеркәсіпте, көлік пен ауылшаруашылығында төзімділік пен ұзақ бұлшықет кернеуін қажет ететін физикалық белсенділікпен байланысты жұмыс жоғалады. Біздің өмірімізді және өмір сүру жағдайымызды жеңілдете отырып, бұл біздің денемізді бұлшықет күшінен айырады және осылайша оған жағымсыз әсер етеді.
Бұлшықет кернеуінің болмауы арнайы сауықтыру шараларының көмегімен түзетілуі керек. Дене үшін гипокинезия (қозғалыс белсенділігінің төмендеуі) және гиподинамия (бұлшықет күшінің төмендеуі) сияқты аурулардағы бұлшықет жүктемелерінің маңызы ерекше маңызды болады. Атрофия және қаңқа бұлшықеттерінің дегенерациясы мотор белсенділігінің жетіспеушілігімен бірге жүруі мүмкін. Бұлшықет талшықтарының жұқаруы, салмақ жоғалуы және бұлшықет тонусы бар.
Гипокинезияның немесе гиподинамияның нәтижесі-айтарлықтай өзгерістер және қозғалыстарды үйлестірудің бұзылуы, көру, вестибулярлық және мотор аппараттарының жағдайы нашарлайды. Қанайналым жүйесінде өзгерістер болады: жүректің мөлшері азаяды, импульс жиілейді, айналымдағы қан массасы азаяды, оның айналу уақыты артады. Бүйрек үсті бездерінің қызметі төмендейді.
Біздің ағзамыз үшін мотор белсенділігі физиологиялық қажеттілік болып табылады. Қозғалыссыз дене стресске қарсы тұру үшін қажетті энергияны сақтау қабілетін жоғалтады. Бұлшықет кернеуі, қарама-қарсы температураның әсері, күн сәулесін қабылдау ағзаға пайдалы.
Ұтқырлықты толықтыру үшін жүйке орталықтарының қызметін, ойлау, есте сақтау процестерін, шоғырлануды, адамның кеңістіктегі нақты бағдарлануын жақсартуға және көптеген дене жүйелерінің резервтерін арттыруға ықпал ететін дене шынықтыру қажет. Тұрақты жаттығулармен өкпенің сыйымдылығы, тыныс алу көлемі мен тереңдігі артады, эндокриндік бездердің қызметі қалыпқа келеді.
Зерттеулер көрсеткендей, жаттығулардың қарқындылығы мен ұзақтығының біртіндеп артуымен денеде патологиялық өзгерістер болмайды.
Таңертеңгі жаттығулар адамның ұйқыдан кейін жұмыс қабілеттілігін арттыру, денсаулықты нығайту және денені қатайту үшін өте маңызды. Таңертеңгі гимнастика орталық жүйке жүйесінің қалыпты жұмысын қалпына келтіруге ықпал етеді.
Егер сіз таңертеңгі жаттығуларды су процедураларымен біріктірсеңіз, жүйке жүйесін қалпына келтіру тездетіледі. Температура факторы, таза ауа, күн немесе судың әсері сияқты тітіркендіргіштердің әсері адам ағзасының қатаюына ықпал етеді, тіндердің, атап айтқанда, оянғаннан кейін пайда болатын тамырлардың ісінуін жеңілдетеді.
Таңертең жаттығудың маңыздылығы ұйқының әсерін жоюмен шектелмейді. Олар дененің күшін, төзімділігін, үйлесімділігі мен жылдамдығын жақсартуға, сондай-ақ жүрек-тамыр, экскреторлық, тыныс алу және басқа да вегетативті жүйелерді нығайтуға көмектеседі.
Күнделікті жаттығулар жасай отырып, сіз қанның резервтік сілтілігін тиісті деңгейде сақтайсыз және тұрақты бұлшықет белсенділігімен дамитын бұлшықеттердің ерекше қасиеттерін сақтауға көмектесесіз.
Кейінгі өнімділікті нашарлатпау үшін жұмыс күні басталғанға дейін дене жаттығуларын орындау кезінде үлкен белсенділіктен аулақ болу керек.
Жұмыс күні ішінде және тіпті аяқталғаннан кейін орындалатын жаттығулардың маңызы бірдей маңызды. Олар шаршау салдарынан бұзылған ағзадағы әртүрлі функциялардың тез қалпына келуіне ықпал ететін белсенді демалу механизмін іске қосады. Жаттығу-бұл жүйке мен психикалық стрессті жеңілдететін ең тиімді құрал. Қазіргі уақытта физикалық белсенділікпен тиімді күресу үшін жаттығулардың бірнеше әдістері жасалды. Пішіндеуді, спорттық ойындарды, көркем гимнастиканы, жүзуді, велосипедпен жүруді және жүгіруді ерекше атап өткен жөн. Әркім таңдау жүйесін негізге ала отырып, қызығушылықтарын, мүмкіндіктерін және сұраныстар.
Дұрыс қолданбаған кезде физикалық белсенділіктің өзі сауықтыру нәтижесін бермейтінін түсіну маңызды. Дене белсенділігінің дәрежесі әр адам үшін оңтайлы болуы керек. Сауықтыру әсеріне кепілдік беретін қағидаттарды сақтау қажет. Олардың ең бастысы-физикалық жаттығулардың дәйектілігі, біртектілігі, жүйелілігі және жүйелілігі. Дене жаттығулары тек сабақ барысында пайда болады.
