Сыбайлас жемқорлық терроризм мен елдің қорғаныс қабілеті деңгейінің төмендеуімен қатар мемлекеттің ұлттық қауіпсіздігіне төнетін маңызды қатерлердің бірі болып табылады. Мемлекеттегі сыбайлас жемқорлықтың жоғары деңгейі өмірдің барлық салаларына кері әсерін тигізеді, мысалы, шенеуніктер пара алудан бас тартпайтын елде, әдетте, білім деңгейі төмен, денсаулық сақтау жүйесі көп нәрсені қажет етеді және т.б.
Мемлекетіміз осы әлеуметтік зұлымдықпен белсенді күресуде, Қазақстан Республикасы Президентінің 2022 жылғы 2 ақпандағы № 802 Жарлығымен Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатының 2022 – 2026 жылдарға арналған тұжырымдамасымен бекітілген сыбайлас жемқорлыққа қарсы жаңа шаралар әзірленді.
Егер бұрын сыбайлас жемқорлық қылмыстардың зардаптарымен күресуге баса мән берілсе, қазір сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтарды жасаудың себептері мен жағдайларын жою бірінші орынға қойылды.
Сыбайлас жемқорлықты төмендетудің өте тиімді құралы сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін талдау болып табылады. Сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін талдау – сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтарды жасауға ықпал ететін себептер мен жағдайларды анықтау және зерттеу.
Басқаша айтқанда, талданатын саладағы сыбайлас жемқорлықты одан әрі барынша азайтуға мүмкіндік беретін нақты ұсыныстар әзірлей отырып, мемлекеттік органның, квазимемлекеттік сектордың қызметін егжей-тегжейлі зерделеу. Сыбайлас жемқорлықпен күрестің маңызды сәті – әсіресе өскелең ұрпақтың бойында сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру. Сыбайлас жемқорлық көріністеріне «мүлдем төзбеушілік» қағидаттарын шенеуніктерге ғана емес, сонымен бірге бейбіт тұрғындарға да сіңіру қажет.
Сыбайлас жемқорлық деңгейін ең төменгі деңгейге дейін төмендеткен елдердің тәжірибесін пайдалану біздің республикамызда сыбайлас жемқорлықпен күресуге оң әсерін тигізуде. Кішкентай Сингапур мемлекетін және оның сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегиясын ерекше атап өту керек.
Тәуелсіздік алғаннан кейін Сингапур әлемдегі сыбайлас жемқорлық деңгейі ең жоғары елдердің біріне айналды, сондықтан келесі қадамдар жасалды: лауазымды тұлғалардың әрекеттерін қатаң реттеу; бюрократиялық процедураларды жеңілдету; жоғары этикалық нормалардың сақталуына барынша қатаң қадағалау; сыбайлас жемқорлық фактілерін тергеу үшін арнайы бөлім құрылды; қатайтылған заңнама, сот билігінің тәуелсіздігін арттыру, пара бергені немесе сыбайлас жемқорлыққа қарсы тергеуге қатысудан бас тартқаны үшін экономикалық санкциялар енгізілді; сондай-ақ кеден және басқа да мемлекеттік қызмет қызметкерлерін жалпы жұмыстан босатуға дейін қатаң шаралар қабылданды; лауазымды тұлғалардың жалақысын көтеру және білікті әкімшілік кадрларды даярлау.
Бүгінгі таңда Сингапур – экономикалық тұрғыдан алғанда ең қуатты мемлекеттердің бірі, сыбайлас жемқорлықты жалпы қабылдамау құбылысының бір түрі. Мемлекетіміз де осы дертпен тиімді күресіп, бұл күреске қоғам мен бизнес ортаны белсенді тартуда.
Сыбайлас жемқорлықты жою үшін шенеунік болсын, кәсіпкер болсын әрбір азаматтың сана-сезіміне жеткізе білу қажет. Сыбайлас жемқорлық – бұл зұлымдық, онымен күрес жалпыхалықтық сипат алуы керек.
Ақмола облысыӘділет департаментінің әкімшілік-құқықтық бөлімі.
