Алыпсатарлық бағалар тәуекелі ең алдымен бірінші кезекте қажет азық-түлік тауарларына, жоғары тұтынушылық сұранысқа ие (автокөліктер, ұйымдастырушылық техника, тұрмыстық химия заттары және т.б.), сондай-ақ, мультипликативтік әсері бар азық-түлікке жатпайтын тауарларға (мұнай өнімдері, тауарлық және сұйытылған газ, көмір, мазут және т.б.)қалыптасқан жағдайда, монополияға қарсы орган монополияға қарсы заңнаманың бұзылу белгілері бойынша тергеулерді бастауға құқылы. Сонымен, тергеуді бастауға нарық субъектілерінің мынадай алыпсатарлық (немесе үстем жағдайды теріс пайдалану) фактілері алып келуі мүмкін:
– монополиялық жоғары бағаны белгілеу; өндiру немесе өнім беру мүмкiндiгi болған кезде сұранысқа ие тауарларды өндiру және өткізу бойынша негізсіз шектеулер енгізу; тауарды өнім айналымынан алып қою арқылы нарықта жасанды тапшылық жасау («Бәсекелестік туралы» ҚР Заңының 13-бабы).
Сондай-ақ, тауарларды сатып алу немесе өткізу бағаларын не басқа шарттарын белгiлеу және (немесе)қолдау; тауарларды өндіру мен өткізуді негізсіз шектеу бойынша («Бәсекелестік туралы» ҚР Заңының 10,11-баптары) нарық субъектілерінің келісімдері және (немесе) келісілген іс-әрекеттеріне тыйым салынады.
Мұндай іс-әрекеттерді жасау барлық монополиялық табысты тәркілеп (ҚР ӘҚБтК-інің 159-бабы) 3 пайыздан 5 пайызға дейін айналым айыппұлдарын салуға әкеп соғады. Бұдан басқа, аталған бұзушылықтар үшін қылмыстық жауапкершілік (ҚР ҚК-нің 221-бабы) көзделген.
Сонымен қатар, монополияға қарсы тергеуге жол бермеу үшін ескертілетін ықпал ету шараларын қолдану кезеңінде нарық субъектілерін өз қызметін негізгі бағалық және сауда саясатын жүргізіп, қолданыстағы заңнамаға қатаң сәйкестікте, объективті мән-жайларды, оның ішінде: өнім қалдықтарының (қорының) бар болуы; өнімді өндірудің өзіндік құнының немесе сатып алу құнының өзгермейтіндігі; өткізілетін өнімнің артуы өнімнің өзіндік құнының не өнімнің сатып алу құнының артуына пропорцио-налды болуы (мысалы, сатып алу не өзіндік құн бар болғаны 5 пайызға ұлғайған кезде тауарды өткізу бағасының 20 пайызға негізсіз ұлғаюы).
Монополияға қарсы органның қызметкерлері әкімдіктер жанынан құрылған бағаларды бақылау бойынша жедел штабтардың құрамына кірді, онда олар монополияға қарсы ден қою құралдарының елеулі жиынтығын ескере отырып, қалыптасқан жағдайда белсенді рөл атқаратын болады. Тергеу-лерден басқа, монополияға қарсы орган негізгі әлеуметтік маңызы бар тауарлар бағаларына күн сайын мониторинг жүргізетін болады. Азаматтарға бағалардың күрт өсу фактілері бо-йынша ҚР ҰЭМ ТМР және БҚК Ақмола облысы бойынша департаментінің 8(7162) 25-56-89, 25-71-67 сенім телефоны арқылы хабарласуға, сондай-ақ, ресми өтініштермен жүгінуге болатынын хабарлаймыз.
