Ақмола облысы кәсіпкерлер палатасының білім және денсаулық сақтау комитетінің кезекті отырысында өңірдің кәсіпорындарында мүгедек адамдарды жұмысқа орналастыру мәселелері талқыланды.
Бүгінгі таңда халықтың осал топтарын, оның ішінде мүгедектігі бар адамдарды жұмыспен қамту мәселесі ең өзекті мәселелердің бірі болып табылады. Қазақстанда мүгедектігі бар 700 мыңға жуық адам тұрады, оның 400 мыңнан астамы (60%) еңбекке қабілетті жастағы адамдар. Мүгедектігі бар адамдарды жұмысқа орналастырудың проблемалық мәселесі бүгінгі күні осы санаттағы 29 мыңға жуық адам тұратын Ақмола облысы үшін де өзекті.
2021 жылы бұл мәселелерді шешу үшін «Бірлік «Ақмола облысының мүгедектер одағы» ЗТБ құрылды, оны жеке кәсіпкер Рамазан Мұқатаев басқарады.
–Біз өзекті мәселелерімізді жалғыз шеше алмаймыз деген қорытындыға келдік, сондықтан, осындай бірлестік құру туралы шешім қабылданды. Бүгінгі таңда басты мәселелердің бірі – мүгедектерді жұмысқа орналастыру. Қолда бар мәліметтерге сәйкес, облыстың оқу орындарында екі жүзге жуық мүгедек студент оқиды, олар жақын арада бастапқы еңбек нарығына шығады. Сонымен қатар, олар еркін диплом алады, яғни, жұмысқа орналасусыз, бұл алаңдаушылық туғызбайды. Өкінішке орай, кәсіпорындар мүгедек балаларды жұмысқа қабылдағысы келмейді, – дейді Рамазан Мұқатаев. – Мұндағы бар мәселе мүгедектерді жұмысқа қабылдау кезінде қоғамда бар психикалық тосқауылда жатыр. Мәселені шешудің бір жолы ретінде біздің ұйым жұмысқа орналасу рөлін өз мойнына алады. Бұл ретте біз мүгедектігі бар адамдармен емес, олар үшін жауапкершілікті өз мойнына алуға дайын кәсіпорындармен шарт жасасатын боламыз. Бұл модель сыналды және шетелде өзін сәтті дәлелдеді. Осы сұрақтардың барлығын біз Көкшетау қаласындағы Ш.Уәлиханов атындағы университеттегі әріптестерімізбен бірге зерттедік. Сонымен қатар, еңбек және әлеуметтік қорғау министрлігі әзірлеген «Мүгедектігі бар адамдарға ұсынылатын кәсіптер атласында» көптеген тармақтар көрініс тапты.
Өз кезегінде Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау университетінің «педагогикалық инноватика» ғылыми-зерттеу зертханасының жетекшісі Гүлмира Рақышева «Қазақстанның жаңа кәсіптері мен құзыреттерінің атласына» оқушыларды ерте бейіндеу қажет деп санайды.
–Кез-келген оқушы үшін мамандық таңдау өте қиын және жауапты міндет. Медициналық көрсеткіштері бойынша физикалық шектеулері бар балалар мен олардың ата-аналары мұндай жандардың болашағы туралы, олар қоғамның толыққанды мүшесі бола ала ма және мемлекет тарапынан ғана емес, қаржылық жағынан тәуелсіз болып, қоғамға пайда әкеле ала ма деген сұрақтар қояды. Бұл мәселелердің ауырлығын ерте профильдеу алып тастай алады. Осыған байланысты, қабілеттерін, бейімділігін, психофизиологиялық және физикалық мүмкіндіктерін ескере отырып, оқушыларға кәсіпті саналы түрде таңдауда психологиялық-педагогикалық көмек көрсету бойынша мақсатты жұмыс қажет, – дейді ол.
Облыс әкімінің мүгедек адамдар мәселелері жөніндегі кеңесшісі Василий Шиманскийдің пікірінше, мүгедек адамдарды жұмысқа орналастыру мәселелерін үкіметтік емес ұйымдардың көмегімен пысықтау қажет. Мысалы, қатаң нормалар мен жұмысқа орналасу ережелері қолданылатын Еуропада мүгедектігі бар адамдардың мәселелері ҮЕҰ арқылы пысықталуда. Үкіметтік емес ұйым жұмыс орнын дайындайды, егер жұмыс берушімен дау туындаса, ҮЕҰ өз қызметкерін кері қайтарып алады және оның орнына екіншісі жіберіледі, яғни, ҮЕҰ мүгедектігі бар адамдардың мүдделерін білдіреді. Бұл кәсіпкерлерге мүмкіндігі шектеулі адамды жұмысқа қабылдауға, оны айналдыруға мүмкіндік беретін өте жақсы модель, содан кейін адам біз сияқты емес, өзі қозғалады. Диплом алғаннан кейін бұрынғы мүгедек түлектің тағдыры ешкімді қызықтырмайды және ол үшін бұл орта агрессивті, ол өз ортасында қайнатуға мәжбүр. Біз сүйемелдеу міндетті деп талап етеміз. Бүгін біз пилоттық жобаны іске қостық, бірінші кезең – білім беру процесі аяқталды. Қазір кәсіпкерлер палатасымен келесі жұмысты атқарып жатырмыз. Ол – жұмысқа орналастыру, – деді облыс әкімінің кеңесшісі.
Василий Шиманскийдің айтуынша, пилоттық жоба аясында таяу болашақта кәсіпорындармен, жалпы, бизнес субъектілерімен нысаналы мәселелер мен ұсыныстарды одан әрі талқылау және нормативтік-құқықтық актілерге өзгерістер енгізу үшін кездесулер өткізіледі.
Өкінішке орай, көп жағдайда жұмыс берушілер мұндай мәселелерге ресми түрде қарайды, мүгедектерге қиын тапсырмаларды немесе ең төменгі жалақы ұсынады. Жұмысқа орналасу процесіне тек бизнесті ғана емес, мемлекеттік органдарды да тарту керек, бұл заңнамамен реттеледі. Мемлекеттік органдардың басшылары жұмыс берушілер ретінде штатта тиісті бірліктерді бекітуге міндетті. Бұл тәжірибе Азаматтарға арналған үкіметте, бірыңғай байланыс орталығында, мүмкіндігі шектеулі жандар өз міндеттерін өте жақсы атқаратын автотехникалық орталықтарда кеңінен ұсынылған Өңірлік палата директорының орынбасары Расул Сыздықовтың бұл орайдағы пікірі міне, осындай. Қалай дегенде де, облысымызда мүгедек жандарды жұмысқа орналастыру бойынша қолға алынған пилоттық жобаның берері аз емес деп сенеміз.
«Арқа ажарының» өз ақпараты.
