Заң көмегін алу құқығы – Қазақстан Республикасының Конституциясында жарияланған іргелі құқықтардың бірі. Бұл құқықты қамтамасыз ету әділ сот талқылауының, негізсіз айыптаулардан қорғаудың, адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарын заңсыз шектеудің кепілі болып табылады.
Қылмыстық процестік кодексінің 67-бабы қорғаушының қылмыстық іс бойынша іс жүргізуге қатысуы міндетті болатын11 жағдайды белгілейді. Бұл ретте, қылмыстық құқық бұзушылық жасады деп күдіктелген немесе айыпталған кез-келген адам тегін заң көмегіне талап ете алады. Ол үшін адамға адвокаттың көмегі қажет екендігі туралы мәлімдеме жасау жеткілікті, бірақ оның жалақысына ақша жоқ. Бұл жағдайда қылмыстық процесті жүргізетін орган адвокаттар алқасы немесе заң кеңесі арқылы қорғаушыны тағайындау үшін шаралар қабылдауға міндетті.
Адвокаттың қылмыстық процеске міндетті қатысуы жәбірленушілердің белгілі бір тобының мүдделерін білдіру бойынша да қарастырылған. Бұл сот ісін жүргізу тілін білмейтін, сондай-ақ, физикалық немесе психикалық жағдайы бойынша өз құқықтары мен заңды мүдделерін өзін-өзі қорғаудан айырылған кәмелетке толмағандар. Бұл жағдайда, жәбірленуші немесе оның заңды өкілі адвокаттың жалақысына қаражаттың болмауына байланысты адвокатты өз қалауы бойынша шақыра алмайды деген өтініші жеткілікті және оның қатысуын адвокаттардың кәсіби ұйымы қамтамасыз етеді.
Көрсетілген жағдайларда адвокаттың еңбегіне ақы төлеуге қатысты заңнамада тергеу органының немесе соттың азаматты мемлекет есебінен еңбекақы төлеу туралы қаулы шығару арқылы заң көмегіне ақы төлеуден толық немесе ішінара босату міндеті көзделеді.
Ақмола облысытық прокуратурасының
баспасөз қызметі.
